“Vichysto-Résistant”, neobični koncept u Francuskoj

Krajem 2000-ih francuski historičari skovali su neologizam “vichysto-résistant”. Ovaj dvosmisleni termin ranije je bio nezamisliv jer je Francuska za vrijeme Drugog svjetskog rata poimana kao podijeljena na dva nepomirljiva tabora: s jedne strane su bili “collabos”, tj. oni koji su bili dio Višijevskog režima ili su ga podržavali, a druge su bili “résistants”, oni koji su se borili protiv nacističke Njemačke i kolaboracionističkog Višijevskog režima pod vodstvom maršala Philippa Pétaina. Međutim, brojna istraživanja i svjedočenja iznijansirala su ovaj binarni pogled. “Vichysto-résistants” su bili oni koji su podržavali višijevsku vladu, ali su istovremeno bili posvećeni pokretu otpora.
Ovi ambivalentni protagonisti su često bili antinjemački nastrojeni, a priklonili su se višijevskoj vlasti iz divljenja prema Pétainu, legendarnom komandantu francuske vojske iz vremena Prvog svjetskog rata, ili kako bi pomogli oporavak zemlje. Prvobitno su mislili da će Višijevski režim braniti francuske interese, ali su kasnije shvatili da je štetan i neuspješan. Tako je u redovima Višijevskog režima nastala jazbina boraca otpora. Dugo vremena se ova ideja činila proturječnom, pa čak i skandaloznom. Tek je 1994. s objavljivanjem knjige novinara Pierrea Péana Une jeunesse française (Jedna francuska mladost) višijevska prošlost predsjednika Françoisa Mitterranda izašla na vidjelo. Ranjen na frontu 1940, a zatim njemački zarobljenik, mladi Mitterrand uspio je pobjeći iz njemačkog logora za ratne zarobljenike 1941, a onda je radio kao državni službenik u višijevskoj upravi. Zaposlen u Generalnom komesarijatu za reklasifikaciju ratnih zarobljenika, organizovao je tajnu rutu za bijeg i krivotvorio dokumente za povratak francuskih državljana zarobljenih u Njemačkoj. Napustio je višijevsku upravu u januaru 1943. i pridružio se (pod pseudonimom François Morland) mreži otpora Rassemblement national des prisonniers de guerre (Nacionalni skup ratnih zarobljenika, RNPG) čiji su članovi mahom cijenili Pétaina.
Nakon objavljivanja knjige Une jeunesse française Mitterand nije poricao svoje veze s Višijevskom Francuskom već ih je iskoristio da dokaže učinkovitost svojih tajnih aktivnosti. Možda je termin “vichysto-résistant” specifičan za Francusku, ali takav fenomen postojao je i u okupiranoj Jugoslaviji i drugim evropskim zemljama za vrijeme Drugog svjetskog rata: osobe koje su učestvovale u kolaboracionističkom režimu, ali su istovremeno podržavale pokret otpora, iz različitih pobuda, što pokazuje da su granice između kolaboracije i otpora često bile fluidne.
 Yvan Gastaut