Maquis i planine
Borci otpora iz maquisa Georges-Pierrot u klisurama Dordogne u predjelima središnje i južne Francuske, jesen 1943. <br>© Musée départemental de la Résistance Henri Queuille.
Borci otpora iz maquisa Georges-Pierrot u klisurama Dordogne u predjelima središnje i južne Francuske, jesen 1943. <br>© Musée départemental de la Résistance Henri Queuille.
Cemetery in Vassieux-en-Vercors, June 2023. Over 600 maquisards and civilians were killed in July and August 1944 in the Vercors mountain area during the attack by German forces. Photo: Nicolas Moll
Cemetery in Vassieux-en-Vercors, June 2023. Over 600 maquisards and civilians were killed in July and August 1944 in the Vercors mountain area during the attack by German forces. Photo: Nicolas Moll
Planinski krajolici u kojima uživamo diljem Evrope često su posuti tragovima i sjećanjima na sukobe iz Drugog Svjetskog Rata. Planinski predjeli odigrali su važnu ulogu u historiji otpora u Evropi. Tako je, naprimjer, bilo u okupiranoj Jugoslaviji gdje su planine postale utvrđenja Partizana pod vodstvom komunista od 1941. godine nadalje. “Po šumama i gorama” je naslov poznate jugoslavenske partizanske pjesme, a 1944. je u Drvaru, mjestu u zapadnim planinama Bosne i Hercegovine, bio štab Josipa Broza Tita kojeg Nijemci nisu uspjeli zauzeti u Operaciji Rösselsprung. I u Francuskoj su planine igrale značajnu ulogu kao mjesta utočišta i otpora. Pirineji na granici sa Španijom bili su važan put bijega za osobe koje je progonila nacistička Njemačka. Nakon što je Višijevski režim 1943. uveo radnu obavezu, za mnoge mladiće koji su od nje bježali šume i planine postale su utočište, a uskoro i mjesto za formiranje grupa oružanog otpora poznatih kao maquis. Maquis na francuskom znači mjesto gustog rastinja, a tokom rata je postalo sinonim za skrivene logore pokreta otpora i grupe izvan urbanih centara. Iskustvo maquis odlikovalo se asketskim životom i dugim razdobljima čekanja; nisu svi maquisards dolazili iz ruralnih krajeva: radnici, intelektualci i umjetnici bili su primorani da nauče cijepati drva za svakodnevne potrebe, naprimjer. Dva mjesta u Alpama postala su simboli francuskog pokreta otpora: Les Glières i Le Vercors. Tu su oformljeni važni maquis 1943-1944. koji su uvršteni u strategije ratnih djelovanja Saveznika protiv nacističke Njemačke. Oba su, međutim, 1944. u konačnici razbile njemačke trupe i kolaboracionističke francuske snage. Uprkos i usljed svoje tragične sudbine Glières i Vercors postali su simboli herojstva i sastavni dijelovi mitologije francuskog otpora. Pisac Jean Bruller izabrao je Vercors kao pseudonim kad je objavio svoj prvi roman “Tišina mora” ali to se desilo u vrijeme prije nego što je ova planinska visoravan postala mjesto otpora. Planinski predjeli također su predstavljali važne prostore utočišta za Jevreje i druge progonjene i mjesta solidarnosti dijela lokalnog stanovništva s njima, naprimjer u selu Chambon-sur-Lignon u gorskom kraju Massif Central koji se proteže u središnjoj i južnoj Francuskoj. Yvan Gastaut