Jacques Pâris de Bollardière, buntovni general

Nastavljajući porodičnu tradiciju, Jacques Pâris de Bollardière (1907 – 1986) imao je pred sobom vojnu karijeru. Međutim, razlikovao se od drugih oficira utoliko što je otvoreno govorio i nekoliko puta odbio postupati po naređenjima.

U junu 1940. je kao kapetan francuske vojske odbio prihvatiti poraz Francuske i odlučio otići u London čak i prije apela generala De Gaullea od 18. juna. Postao je aktivan u francuskom pokretu otpora, zbog čega ga je višijevski sud osudio na smrt. Sa snagama Slobodne Francuske borio se u Africi, a zatim je padobranom sletio u Francusku 1944. gdje je vodio maquis u Ardenima na sjeveroistoku Francuske. Učestvovao je u Bici za Holandiju koja je ubrzala poraz Nijemaca. Nakon što je Reich poražen, on je bio jedan od najodlikovanijih Francuza iz Drugog svjetskog rata. Između ostalog, odlikovan je kao Compagnon de la Libération i Visoki oficir Legije časti.

Komandovao je 1. padobranskim bataljonom francuske vojske u Indokini 1946, a zatim je u julu 1956. vodio dvije brigade u Alžiru gdje je dvije godine ranije počeo rat za nezavisnost. U decembru 1956. unaprijeđen je u brigadnog generala. Francuske vojne i političke vlasti legitimizirale su upotrebu mučenja u borbi protiv alžirskog Fronta nacionalnog oslobođenja (Front de Libération Nationale – FLN). Jacques Pâris de Bollardière ponovo je ušao u sukob s vojnim vlastima. Ne samo da je odbio da naredi mučenje zatvorenika, tražio je razrješenje s dužnosti komandanta u martu 1957. U pismu objavljenom 29. marta 1957. u listu L’Express javno je prokazao i osudio upotrebu mučenja. Ovim su naglašene duboke podjele koje su postojale među bivšim borcima otpora za vrijeme alžirskog rata: neki su govorili da ne mogu koristiti metode slične onima koje je Gestapo koristio protiv njih za vrijeme njemačke okupacije. Drugi nisu vidjeli ništa sporno, naprimjer kapetan Jacques Massu, također odlikovan kao Compagnon de la Libération, je primjenjivao mučenje protiv zatvorenika dok je bio vođa 10. padobranske divizije u Alžiru, a kasnije je javno opravdavao upotrebu mučenja. Bollardiereov hrabri čin bio je izuzetak u francuskoj vojsci. Ministarstvo rata ga je zbog njegovog djelovanja kaznilo sa 60 dana pritvora u vojnoj utvrdi. Na koncu je u aprilu 1961. napustio vojsku. Čovjek od uvjerenja, koje je dijelio sa svojom suprugom Simone, postao je vodeća ličnost u Pokretu za nenasilnu alternativu (MAN) u Francuskoj tokom 1970-ih i učestvovao je, na primjer, u protestima protiv nuklearnog testiranja koje je Francuska provodila u Polineziji.

Njegovi činovi neposluha izražavali su jasno usmjerenje: staviti etiku iznad svega drugog, ne ići za pobjedom po cijenu ponižavanja protivnika.  

Marie-Édith Agostini