Partizanska četa “Ernst Thälmann”
Njemačka trobojka s crvenom petokrakom: Zastava čete “Ernst Thälman”. © w:User:R-41, Public domain, via Wikimedia Commons, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Flag_of_SFR_Yugoslav_German_Minority.svg
Njemačka trobojka s crvenom petokrakom: Zastava čete “Ernst Thälman”. © w:User:R-41, Public domain, via Wikimedia Commons, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Flag_of_SFR_Yugoslav_German_Minority.svg
Monument to Ernst Thalmann in the park bearing his name in Berlin's district of Prenzlauer Berg. The 14 meter bronze statue, work of Lev Kerbel, was erected by the DDR in 1986. Photo by Max Schwalbe © Wikimedia Commons, CC-BY-SA-4.0.
Monument to Ernst Thalmann in the park bearing his name in Berlin's district of Prenzlauer Berg. The 14 meter bronze statue, work of Lev Kerbel, was erected by the DDR in 1986. Photo by Max Schwalbe © Wikimedia Commons, CC-BY-SA-4.0.
Sredinom avgusta 1943. u selu Slatinski Drenovac na sjeveru Hrvatske oko 40 partizana formiralo je partizansku četu “Ernst Thälmann”. Bila je to jedina antifašistička četa osnovana za vrijeme Drugog svjetskog rata koja se sastojala od etničkih Nijemaca. Najbrojniji među njima bili su hrvatski Volksdeutsche, etnički Nijemci koji su se doselili u ovu regiju kroz prethodna stoljeća, ali i prebjegli iz jedinica Wehrmachta, uključujući Austrijance i Nijemce. U četi je također učestvovalo i nekoliko lokalnih Hrvata. Čovjek po kojem je četa nazvana bio je lider njemačkih komunista koga su nacisti zatvorili, a ovo je bila druga jedinica nazvana po njemu, prvi je bio bataljon “Thälmann” u sklopu Međunarodnih brigada u Španskom građanskom ratu koji se sastojao od njemačkih antifašista u egzilu. Thälmann je strijeljan u Buchenwaldu 1944.
Četu čiji su se članovi nazivali “Telmanovcima” osnovao je Drugi korpus Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ) u cilju mobilizacije pripadnika njemačke nacionalne manjine u partizanske jedinice. Prvi komandant joj je bio Rudolf Vaupotich. Kasnije je za komandanta imenovan Hans Pichler, veteran Međunarodnih brigada porijeklom iz Bosne. Članovi čete nosili su petokraku i crno-crveno-žutu trobojku, zastavu Republike Njemačke. Kako su mnogi ginuli u borbama, zamjenjivali su ih njemački borci iz drugih partizanskih jedinica. Zbog slabog priliva novih boraca četa je 1944. prestala djelovati pod izvornim imenom i dobila je numeraciju kao i ostale čete NOVJ. U tom trenutku je u česti bilo samo četiri ili pet partizana koji su bili prisutni kad je četa formirana. Od stotinu boraca koji su prošli kroz četu, samo je 10 preživjelo rat.
Godine 1990. “Sutjeska Film” iz Sarajeva i “Deutsche Film” (DEFA) iz Potsdama zajednički su producirali igrani film o četi pod naslovom Volio bih da sam golub (Lass mich doch eine Taube sein). Riječ je o drami koja se bavi sudbinom trgovca suočenog s teškom odlukom: dok mu je sin pripadnik SS jedinica, kćerka mu se bori u četi Thälmann, a on mora odlučiti kojoj strani da se prikloni. Kad je film izašao, Berlinski zid je već bio srušen, a Njemačka na putu ka ujedinjenju. Zaostavština Thälmanna, istaknutog zagovornika staljinističke linije i politika početkom 1930-ih u Evropi, stavljena je pod lupu. Nataša Mataušić, Robert Parzer Vladan Vukliš