Balkanski štab

„Ipak ideš u Makedoniju. Dobio sam izvještaj sa Kosova… javljaju da u partizanskim odredima ima oko tri hiljade boraca. Zato te šaljem u Makedoniju! Probij se kako znaš! Sa tri hiljade partizana možeš čuda napraviti…“. Tim riječima je Svetozar Vukmanović Tempo, komandant Glavnog štaba NOP odreda u BiH, upućen u Makedoniju od strane Tita krajem 1942. godine. Njegov zadatak bio je pokretanje oružane borbe u istočnim dijelovima zemlje, te stupanju u kontakt sa rukovodstvima KP Albanije, Grčke i Bugarske.
Odmah po dolasku u Makedoniju, te nakon par dana boravka u Skoplju, Tempo je predočio ideju o formiranju jednog zajedničkog, „Balkanskog štaba“, koji bi ujedinio djelovanje partizana Albanije, Grčke i Jugoslavije. Nakon niza održanih sastanaka sa rukovodstvima partija u Albaniji i Grčkoj, Tempo odlazi na teritoriju Makedonije, koja je tada još uvijek bila pod italijanskom okupacijom. Tom prilikom, analizirao je situaciju u pograničnim područjima, te došao do zaključka kako je ideja ostvariva i veoma korisna za jačanje borbe Jugoslavije protiv okupatora. O tome je izvjestio Centralni Komitet KP Makedonije u junu 1943. godine: „Balkanski štab otpočeće svoj rad u najskorijem vremenu na ostvarenju jedinstvenog rukovođenja borbom balkanskih naroda“. Na kasnijim sastancima, koji su održavani do kraja 1943. godine, ideja je dalje razrađivana i konkretizirana od strane predstavnika triju partija.
Naime, nakon predočavanja ideje „Balkanskog štaba“ rukovodstvu KPJ, u odgovoru Tempu naglašena je potencijala opasnost po NOP, kao ideje od koje bi najviše koristi mogli imati njihovi neprijatelji. Mogući razlog tome jeste i nastojanje Tita da zadobije podršku britanske vlade koja ne bi gledala blagonaklono na formiranje na formiranje komunističkog „balkanskog štaba“ zbog vlastitih interesa na Balkanu, a posebno u Grčkoj. Na kraju, postavlja se i pitanje da li je Tempo uopšte dobio ovlaštenje od KPJ i Tita za formiranje „balkanskog štaba“, iako je u svojim memoarima poslije rata to tvrdio. Međutim, mnogi historičari danas ističu kako Tempo nije pouzdan svjedok tih dešavanja, te da je on imao zadatak koordinisanja aktivnosti jugoslovenskih partizana sa partizanima iz Grčke i Albanije, a da je ideja o štabu njegova vlastita ideja.  

Nedim Pustahija