“Ja sijem mir, tješim žalosne, hrabrim klonule”

Proglašenje Nezavisne Države Hrvatske 10. aprila 1941. godine za rezultat je imalo marginalizaciju pojedinih etničkih i nacionalnih zajednica, ali i nepoželjnih političkih grupa, prije svega komunista. Na udaru ustaške vlasti najvećim dijelom su bili Srbi i Jevreji. Već u prvim mjesecima nakon, uglavnom u rano ljeto 1941. godine, zabilježeni su prvi ustaški zločini. U Velikoj župi Krbava i Psat čije je sjedište bilo u Bihaću, na mjesto velikog župana u drugoj polovini juna 1941. godine postavljen je Ljubomir Kvaternik. Njegov dolazak označio je početak otvorenog terora nad lokalnim Srbima i Jevrejima.
Nove okolnosti u kojima se našlo lokalno stanovništvo, među kojima su bili i franjevci fra Bosiljko Ljevar, fra Viktor Šakić i fra Marijan Jakovljević, zahtijevale su njihovo javno angažovanje. Iako su u aprilu nakon proglašenja nove države s radošću dočekali ovu vijest, s vremenom, a naročito nakon dolaska Ljubomira Kvaternika u grad, počet će mijenjati svoje stavove.
Po naređenju Ljubomira Kvaternika 24. juna 1941. godine jevrejskim i srpskim porodicama u Bihaću i okolini, naređeno je da se u roku od jednog sata spreme za polazak. Samo nekoliko dana prije nego je Ljubomir Kvaternik odlučio da protjera sve Srbe i Jevreje iz grada, katolički župnik fra Viktor Šakić je štampao uvjerenja o prelasku Srba u katolicizam što je pravoslavcima trebalo obezbjediti jednaka prava kao i svim drugim etničkim i nacionalnim zajednicama u gradu. To je bila “karta spasa” za njih. Šakićeva štampana uvjerenja nisu bila mnogo od pomoći, tog dana iz grada su protjerani svi Srbi i Jevreji. Fra Bosiljko Ljevar koji je tog dana gledao ovaj događaj, poslije rata se prisjetio, da je naročito bio dirljiv njegovo pomaganje jevrejskoj profesora Geona koji je od fra Ljevara tražio komad kruha za svoga sina.
Iako su u narednim mjesecima pokušavali spasiti što više pravoslavaca štampanjem uvjerenja o prelasku na katolicizam, naročito fra Marijan Jakovljević, to nije mnogo pomoglo. Kada su zločini dosegnuli svoj vrhunac u august 1941. godine fra Bosiljko Ljevar i fra Viktor Šakić otišli su u ured Kvaternika i tražili da se zločini hitno zaustave. Međutim, Kvaternik ih je izbacio iz kancelarije. Fra Viktor Šakić odlučio je da otputuje direktno kod Ante Pavelića, poglavnika Nezavisne Države Hrvatske, u septembru 1941. godine i tamo moli za Kvaternikovu smjenu. Ubrzo nakon ove Šakićeve posjete Zagrebu, Ljubomir Kvaternik je smijenjen s mjesta velikog župana. Ovaj postupak smanjio je intenzitet zločina u gradu i okolini.
1970-ih godina fra Bosiljku Ljevaru dodijeljena je Plaketa grada Bihaća, za zasluge iz Drugog svjetskog rata i otvorenog osuđivanja, stradanja i progona Srba i njihove zaštite.  

Dino Dupanović