Pukovnik Fabien

Komunisti su odigrali paradoksalnu ulogu u francuskom pokretu otpora. Do kraja rata oni su dali najveći broj naoružanih boraca i bili su vrlo uticajni u pokretu. Međutim, oni su se priključili otporu kasnije od drugih aktera poput Generala De Gaullea. Vezani instrukcijama iz Moskve i paktom o nenapadanju između Staljina i Hitlera, većina članova partije morala je izbjegavati djelovanje protiv okupacije sve dok Njemačka nije napala Sovjetski Savez. Tek se nakon 22. juna 1941. Francuska komunistička partija (PCF) u potpunosti priključuje otporu, a De Gaulle je dotad već bio uspostavio solidnu tajnu organizaciju.
Njihov ulazak u pokret otpora simbolizirao je jedan čin nasilja: 21. avgusta 1941. Pierre Georges, kasnije poznat pod ratnim imenom “colonel Fabien” (pukovnik Fabien), izvršio je atentat na njemačkog oficira u pariškoj metro stanici Barbès-Rochechouart. Bio je to prvi put da je nekog od trupa okupacije otvoreno ustrijelio jedan francuski građanin. Taj atentat je označio preokret u relativno mirnim odnosima između trupa okupacije i građana Francuske. Njemačka vojna komanda je proglasila sve francuske političke zatvorenike “taocima” i skoro stotinu ih je strijeljano u odmazdi za ubijenog oficira. Komunistička partija smatrala je ovu konfrontaciju početkom oružanog, narodnog ustanka, značajno drugačijeg od golističkog otpora koji je u suštini bio verbalan (govori na radiju) i usmjeren na izgradnju vojne sile.
Pucanj od 21. avgusta 1941. uklapa se u biografiju Pierrea Georgesa čiji je politički angažman bio ispred svog vremena. Rođen u januaru 1919. u pariškoj radničkoj četvrti, odrastao je u komunističkoj porodici, bio je član komunističkih omladinskih organizacija, a zatim i Međunarodnih brigada u Španskom građanskom ratu, pri čemu je slagao za godine starosti. Vratio se u Francusku 1938. i postao partijski zvaničnik, a uhapšen je 1939. zbog aktivnosti u ilegali u to vrijeme zabranjenog PCF-a. Dok je većina u partiji ostala neutralna nakon primirja iz juna 1940, Georges je organizovao opoziciju Višijevskoj vladi i okupaciji. Nakon tog prvog pucnja, nastavio je organizovati atentate, sabotaže i formirati oružane grupe, bio je slika i prilika partizanskog borca.
Nakon oslobođenja Pariza u avgustu 1944. došlo je do intenziviranja nadmetanja između golista i komunista, a pukovnik Fabien postao je dio ovog sukoba. De Gaulle je insistirao da je on bio jedini lider oružanih borbi protiv Nijemaca, povjerivši taj zadatak svojoj profesionalnoj vojsci u egzilu, dok su komunisti, uključujući i Fabiena, nastojali dati vlastiti doprinos oslobođenju. Fabien je svoju brigadu formirao uglavnom od pariških radnika i radnica, stranaca, Jevreja, a učestvovali su u potiskivanju Nijemaca preko Rajne. Pukovnik Fabien je poginuo 25. decembra 1944. kad je u blizini njegovog sjedišta eksplodirala mina. Njegov pogreb nalikovao je na državnu sahranu: Lijes mu je izložen ispred pariške vijećnice, pred masom okupljenih. Nakon rata je PCF oko Fabiena izgradio kult heroja u korist svog legitimiteta kao jedine političke sile koja je predstavljala naslijeđe otpora. Sjedište partije, poznata zgrada brazilskog arhitekte Oscara Niemeyera, nalazi se na “Place du Colonel Fabien”.  

Matthias Waechter