Nurija Pozderac – spasitelj i partizan

Nurija Pozderac bio je ugledni građanin Cazina, malog mjesta u blizini Bihaća u sjeverozapadnoj Bosni. Rođen 1892. godine, studirao je u Bihaću i Sarajevu, postao je učitelj i igrao važnu ulogu u političkom životu bihaćkog kraja nakon Prvog svjetskog rata: pridružio se Jugoslovenskoj muslimanskoj organizaciji i postao poslanik u Skupštini Kraljevine Jugoslavije, kao predstavnik Cazinske krajine.
Nakon napada Njemačke na Jugoslaviju i stvaranja fašističke “Nezavisne Države Hrvatske” u aprilu 1941., novi režim je tražio podršku da uspostavi svoju vlast. Vođa Ustaša u Bihaću, Ljubomir Kvaternik, znao je da mora osvojiti naklonost lokalnih moćnika, posebno Abdulaha Ibrahimpašića u Bihaću i Nurije Pozderca u Cazinu. Budući da se Ibrahimpašić ranije pobunio protiv Kvaternika, ovaj je došao u Cazin tokom ljeta 1941. godine kako bi razgovarao s Pozdercom. Međutim, Pozderac je snažno odbio svaki susret s Kvaternikom i odbio suradnju s vlastima Ustaša. U junu 1941. godine počelo je progonjenje Jevreja i Srba u Bihaću. Većina lokalnih Jevreja završila je u logoru blizu Bosanskog Petrovca u selu Bukovača. Međutim, znatan broj njih odlučio je otići u Cazin, grad udaljen samo trideset kilometara od Bihaća. Većina Jevreja se nadala da ih Nurija Pozderac može spasiti, s obzirom na njegov ugled i podršku lokalnog stanovništva, što je demonstrirao nekoliko meseci ranije kada je otjerao grupu Ustaša koji su planirali ubiti neke lokalne Srbe. Nurija i Delveta spasili su nekoliko desetina Jevreja.
Kada su partizani oslobodili Bihać, Nurija im se pridružio. Također je bio učesnik Prvog zasjedanja Antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), održanog 26. i 27. novembra u Bihaću. Na ovoj sjednici izabran je za potpredsjednika Izvršnog odbora AVNOJ-a. Kada je započela njemačko-ustaška ofanziva na Bihaćku republiku, Nurija je odlučio da se pridruži partizanima krajem januara 1943. godine. Nurija je učestvovao u Bitki na Neretvi [link to story 44] , koja je započela u martu 1943. godine. Bio je takođe uključen u Bitku na Sutjesci, gdje je ranjen 8. juna 1943. godine. Nekoliko dana kasnije, 12. juna 1943, podlegao je povredama na Dragoš-Sedlu. Njegova supruga Delveta, koja je ostala u Cazinu, uskoro je uhapšena, a ustaše su je odvele u logor u Bosanski Novi, a zatim u Gradišku. Spasena je zahvaljujući intervenciji Josipa Broza Tita, koji je, u zamjenu za nju, predao zarobljenog njemačkog oficira.
Nurija Pozderac je posthumno odlikovan Ordenom narodnog oslobođenja Jugoslavije, a Memorijalna ustanova Yad Vashem za žrtve i heroje holokausta dodijelila je Nuriji i njegovoj supruzi Delveti nagradu “Pravednik među narodima” 2012. godine za spašavanje grupe Jevreja nakon što su pobjegli iz transporta prema logoru Jasenovac. Dino Dupanović