Portreti jednog vremena Augusta i Ericha Sandera
Erich Sander s biciklom u Frankfurtu na Majni, Autoportret 1932 © Erich Sander (1903-1944), ustupljeno od August Sander Foundation, Köln.
Erich Sander s biciklom u Frankfurtu na Majni, Autoportret 1932 © Erich Sander (1903-1944), ustupljeno od August Sander Foundation, Köln.
Portfolio VI/44a – The City, Political Prisoners [Marcel Ancelin] © Erich Sander (1903-1944), courtesy of the August Sander Foundation, Cologne
Portfolio VI/44a – The City, Political Prisoners [Marcel Ancelin] © Erich Sander (1903-1944), courtesy of the August Sander Foundation, Cologne
Portfolio VI/44a – The City, Political Prisoners [Erich Sander] © Erich Sander (1903-1944), courtesy of the August Sander Foundation, Cologne
Portfolio VI/44a – The City, Political Prisoners [Erich Sander] © Erich Sander (1903-1944), courtesy of the August Sander Foundation, Cologne
August Sander (1876-1964) smatra se ocem dokumentarne fotografije. U svom djelu Menschen des 20. Jahrhunderts (Ljudi dvadesetog vijeka) dao je eklektičan i beskompromisan socijalni portret njemačkog društva iz prve polovine dvadesetog vijeka.
Za umjetnike je dolazak Adolfa Hitlera na vlast u januaru 1933. predstavljao prekretnicu. Već je 1936. Sanderova kolekcija iz 1929. Antlitz der Zeit (Lice našeg vremena) zabranjena, a fotografske ploče su uništene. Njegova djela nisu bila u skladu s nacističkom ideologijom koja je zahvaljujući vještoj propagandi nametala glorifikovanu viziju Njemačke i predstavljala slike “čiste” rase. Idealizirani Arijevci mišićavih tijela i čistih linija lica postavljani su nasuprot svim “asocijalnim” tipovima – invalidima, bolesnicima, beskućnicima – svima koji nisu “zaslužili da žive” (“lebensunwerte Wesen”).
Erich Sander (1903-1944) bio je najstariji sin Anne i Augusta, intelektualac, politički aktivista i član pokreta otpora koji je radeći s ocem uveden u svijet fotografije. U Kölnu je s drugom Ernstom Ransenbergom vodio lokalni ogranak SAP-a (Sozialistische Arbeiterpartei Deutschland – Socijalistička radnička partija Njemačke), pisao je i izdavao letke protiv stranke na vlasti. Erich je 1934. uhapšen i osuđen na 10 godina zatvora za veleizdaju. Radio je kao fotograf za upravu zatvora i uspio je prokrijumčariti fotoaparat kojim je snimao portrete sebe i drugih zatvorenika, koje je uspio prokrijumčariti iz zatvora. Ostavio je za sobom obimnu prepisku s porodicom (neka pisma pisana su nevidljivom tintom), koja predstavlja značajnu dokumentaciju života u zatvoru za vrijeme nacionalsocijalizma.
Među zatvorenicima je s njim bio i Marcel Ancelin, rođen u Parizu 1923. Njega je 13. avgusta 1941. uhapsila francuska policija kao člana organizacije Front National de Lutte pour la Libération et l’Indépendance de la France (Nacionalni front za borbu za oslobođenje i nezavisnost Francuske), a kasnije FTP-a (Francs-Tireurs et Partisans). Izručen je njemačkim vlastima i osuđen na tešku robiju, proveo je nekoliko godina u logorima i zatvorima u Njemačkoj, između ostalog i u Siegburgu gdje je upoznao Ericha Sandera. Ancelina su konačno u aprilu 1945. zajedno s drugim zatvorenicima oslobodile američke trupe iz logora u blizini Frankfurta i on se vratio u Francusku. Zvanično je proglašen “deportovanim borcem otpora” 8. novembra 1956. Marcel Ancelin umro je 2003, a da ni porodici ni prijateljima nije ispričao za svoju herojsku prošlost.
Erich Sander je o njemu pisao svojim roditeljima: “Jedan od trojice (Francuza) ima upečatljive crte lica koje će se ocu sigurno svidjeti […] Vrlo inteligentan momak, usput. Kaže da mi želi doći u posjetu nakon rata.” Erich Sander, međutim, nije doživio kraj rata. Umro je 23. marta 1944. nakon što su zatvorske vlasti danima ignorisale njegove molbe za pomoć zbog jakih bolova u abdomenu.
Marie-Édith Agostini