Lorenski krst

Svaki značajni politički pokret 20. stoljeća imao je vlastiti simbol uz pomoć kojeg su se njegove pristalice raspoznavale u odnosu na protivnike. To je zastava bila za radnički pokret, to su bili srp i čekić za komunizam, kukasti krst za nacionalsocijalizam i “fasces” za italijanski fašizam: svaki je imao odmah prepoznatljiv simbol koji je predstavljao osnovne ideološke okosnice pokreta. “Slobodna Francuska”, isprva vrlo mali pokret otpora koji je Charles de Gaulle osnovao u egzilu u Londonu 18. juna 1940, već je za nekoliko sedmica imao svoj vlastiti simbol. Prvi je admiral Muselier dao da se na brodove mornarice “Slobodne Francuske” istakne lorenski krst kako bi se razlikovali od brodova kolaboracionističke Višijevske Francuske. Lorenski krst je patrijaršijski krst s dvije vodoravne linije od kojih je gornja kraća od donje. Došao je u Francusku putem srednjovjekovnih krstaških pohoda i zahvaljujući Anžuvincima i postao je simbol Lorene, francuske regije obilježene velikim političkim značajem. Njemačka je od 1871. do 1918. anektirala istočnu Lorenu, a krst je postao simbol želje da se obnovi podijeljena i ponižena regija. Njemačka je ponovo anektirala istočnu Lorenu 1940. i tako je oživljena trauma iz 1871.
U tom kontekstu je lorenski krst evocirao različite asocijacije i sjećanja kada ga je De Gaulleov pokret otpora izabrao za svoj simbol: podsjećao je na krstaške pohode i nagovještavao da borba protiv nacionalsocijalizma ima slične karakteristike; bio je kršćanski simbol za razliku od paganskog kukastog krsta; podsjećao je na nesalomljivi francuski patriotizam iz vremena aneksije Lorene. Simbol je bio izuzetno uspješan: istican je na svim publikacijama “Slobodne Francuske”, na lecima i posterima. U unutrašnjosti zemlje, gdje su De Gaulle i njegov pokret isprva bili uglavnom nepoznati, sve se više širio i postao poznat kao identifikacijski simbol pripadnika otpora različitih političkih usmjerenja. S progresivnim ujedinjavanjem pokreta otpora sve francuske snage koje su se protivile kolaboraciji konačno su se 1943. ujedinjene pod znakom lorenskog krsta.
Lorenski krst poznat je i na međunarodnom planu kao ujedinjujući simbol francuskog otpora. Tako je upotrijebljen, na primjer, u američkom igranom filmu Casablanca iz. 1942., u kojem se borci pokreta otpora međusobno raspoznaju na osnovu lorenskog krsta. Do kraja rata postao je gotovo jednako prepoznatljiv kao revolucionarna “Marianne” i plavo-bijelo-crvena zastava kao simbol Francuske. Postao je najpopularniji simbol za spomenike posvećene otporu i njegovoj vodećoj ličnosti Charlesu de Gaulleu. Tako u Colombey-les-deux-Eglises, mjestu gdje je živio i umro, posjetioci iz daljine mogu vidjeti lorenski krst visok 44 metra podignut 1972.  

Matthias Waechter