Bir Hakeim

Mnogi posjetioci Pariza pređu preko “Pont de Bir-Hakeim” ili koriste istoimenu metro stanicu nedaleko od Eiffelovog tornja. Šta je to u vezi s ovim mjestom što gotovo niko izvan Francuske ne zna?

Bir-Hakeim je bila tvrđava u libijskoj pustinji, a po njoj je nazvana i bitka iz 1942. na sjevernoafričkom ratištu gdje su od 1941. trajale borbe između snaga tzv. Afrika Korps pod vodstvom generala Rommela s pridruženim italijanskim trupama i snaga Velike Britanije. Rommelov cilj je bio da osvoji Egipat i Sueski kanal, oba od vitalnog značaja za britanske interese. Na britanskoj strani borio se i manji kontingent vojnika “Slobodne Francuske” pod autoritetom vlade u egzilu koju je Charles de Gaulle osnovao nedugo nakon primirja iz 1940. Vojnici ove vojske u egzilu nastojali su pokazati da Francuska nije bila samo kolaboracionista, već da je aktivno doprinela porazu Njemačke.

Takva prilika im se ukazala u ljeto 1942. u Bir-Hakeimu. Trupe “Slobodne Francuske” imale su zadatak da zadrže utvrđenje što je duže moguće kako bi Britanci imali vremena da ojačaju svoje linije odbrane. Neočekivano su uspjeli odbraniti tvrđavu nekoliko dana od italijanskih i njemačkih napada i tako su katapultirali “Slobodnu Francusku” u žižu javnosti. Kad je tvrđava na koncu morala biti evakuisana zbog velike njemačke nadmoći, vojnici Slobodne Francuske ponovo su se pokazali izvanrednim: veliki dio njih uspio je da se domogne britanskih linija bez povreda.

Za “Slobodnu Francusku” je bitka u Bir-Hakeimu predstavljala više nego dobrodošlu priliku da povećaju svoj doprinos ratnim naporima. Maurice Schumann, De Gaulleov glavni propagandista, ovu je malu i ni po čemu odlučujuću bitku reinterpretirao kao “novi Verdun”, uspostavljajući tako vezu s bitkom iz Prvog svjetskog rata koja je odnijela mnogo života, ali i značajno doprinijela formiranju identiteta. Schumann je čak opisao odbranu Bir-Hakeima kao pobjedu, uprkos činjenici da je tvrđava pala.

Bitka je također imala značajan odjek u samoj Francuskoj gdje su protivnici kolaboracije i okupacije željno iščekivali vijesti o ratu koje bi im dale nadu da će Njemačka uskoro biti poražena. Bir-Hakeim je bila jedna takva poruka koja je ojačala otpor u ljudima i pouzdanje u De Gaullea i njegov pokret. Uticaj ove bitke ogleda se i u činjenici da se jedan ilegalni list od januara 1943. objavljivao pod nazivom “Bir-Hakeim”. I jedan “maquis” u Charenteu također je izabrao za sebe ovo ime sjevernoafričke tvrđave. Bir-Hakeim je tako postao simbol nesalomljive volje Francuske da pruži otpor i povezao je vanjski otpor s unutrašnjim.  

Matthias Waechter